Η Λογοτεχνία ως μέσο ανάπτυξης της Συναισθηματικής Νοημοσύνης των Παιδιών

Είναι σαφές και προφανές πως η λογοτεχνία με τη μορφή που τη γνωρίσαμε δεν θα παραμείνει για πολύ έτσι. Το βιβλίο τείνει ν' αντικατασταθεί από ηλεκτρονικά μέσα λογοτεχνικής διάδοσης, όπως τα e-books τα οποία διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον στην κουλτούρα της ανάγνωσης αλλά και στην ίδια την αίσθησή της.

Το βιβλίο, πέρα από της αίσθηση της αφής, του γυρίσματος των σελίδων αλλά και των ήχων που περιλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής του, αποτελεί ένα αντικείμενο διαμόρφωσης συστηματικής σκέψης και συναισθηματικής ισορροπίας. Η τεχνολογία, όσο κι αν καταλαμβάνει έδαφος σε βάρος παραδοσιακών δομικών στοιχείων διάδοσης γνώσης, πληροφορίας αλλά και διαμόρφωσης άποψης, έχει σημαντικά κενά καθότι πολλές φορές αγνοεί συστηματικά την ανθρώπινη φύση και τον κόσμο των αισθήσεων.

Το βιβλίο αμφιταλαντεύεται μεταξύ αισθητού και φαντασίας καθότι γεννά εικόνες, δημιουργεί ψευδαισθήσεις και οργανώνει τον συναισθηματικό μας κόσμο σε μη ρεαλιστικό χρόνο.

Η χρήση του βιβλίου από τα παιδιά, όσο και από τους ενήλικες διαμορφώνει ένα αισθητηριακό πλαίσιο εξαιρετικά περίπλοκο. Την ίδια στιγμή που γυρνάμε τις σελίδες ενός βιβλίου για να φτάσουμε στο τέλος του, ειδικά ενός λογοτεχνικού κειμένου, την ίδια ώρα δημιουργείται μια ψυχοσυναισθηματική αγωνία ανακάλυψης της επόμενης περιγραφής, του επόμενου σκηνικού το οποίο θα έρθει να "δέσει" με το προηγούμενο σκηνικό. Συναισθήματα και σκέψεις διαμορφώνονται μέσα στο μυαλό μας και δραστηριοποιούν τον ψυχισμό μας δίνοντάς του διεξόδους φανταστικές ή και εικόνες πραγματικής ζωής σε άλλο χρόνο και τόπο. Οι χαρακτήρες που πλάθονται από το συγγραφέα είναι σχεδόν πάντα συμβατοί με δικά μας πρότυπα τα οποία καλούνται συναρτησιακά για να πάρουν μορφή μέσα από λέξεις και φράσεις που έχουν διαφορετική σημασία και ρόλο για τον καθένα.

Τα παιδιά διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό κείμενο αρχίζουν τις συγκρίσεις, διαμορφώνουν φανταστικά πλαίσια και οργανώνουν τη σκέψη τους επικεντρωμένα στο αντικείμενο της ανάγνωσής τους. Αρχίζουν σταδιακά και εισέρχονται στον κόσμο που περιγράφει ο συγγραφέας και τον συνδιαμορφώνουν με βάση τις δικές τους εμπειρίες, εικόνες και συναισθήματα. Δεν είναι απλοί δέκτες γλωσσικών δομών και φραστικών τεχνουργημάτων, αλλά συμμέτοχοι σε κάτι που συμβαίνει σε χρόνο και τόπο φανταστικό με τρόπο απολύτως κατανοητό σ' αυτά. Τα ίδια περιλαμβάνονται στον κόσμο αυτό και καλούνται να δημιουργήσουν πλαίσια κατανόησης μιας κατάστασης, ενός σκηνικού, μιας εξελισσόμενης διαδικασίας. Αν το λογοτεχνικό έργο είναι αρκούντως ενδιαφέρον τότε τα παιδιά συντονίζονται στον κόσμο του έργου και γίνονται συμπρωταγωνιστές σε μια προσπάθεια λυτρωτικής έντασης των ηρώων του λογοτεχνικού έργου.

Με τον τρόπο αυτό πατούν γερά στο έδαφος αλλά ταυτόχρονα δίνουν χώρο στη φαντασία τους να τρέξει συμπληρωματικά σενάρια που θα τα βιώσουν ως ρεαλιστικές καταστάσεις σ' έναν άλλο κόσμο. Από μόνη της αυτή η διαδικασία είναι απολαυστική και λυτρωτική για τα παιδιά. Είναι μια διαδικασία αυτοελέγχου αλλά και ελεύεθερης έκφρασης συναισθημάτων κατανόησης και αυτογνωσίας. 

Τι κερδίζουν τα παιδιά διαβάζοντας λογοτεχνικά κείμενα; Είναι προφανές με βάση τα προηγούμενα που γράψαμε πως το κέρδος τους είναι πολλαπλό. Συναισθηματικές διαδρομές αναγνώρισης της ψυχής τους, φαντασιακά ταξίδια σε κόσμους παράλληλους, αυτοέλεγχος και πολλαπλότητα στη σκέψη, ανακάλυψη συμπεριφορικών προτύπων και μονοπατιών έκφρασης είναι μόνο μερικά από τα κέρδη των παιδιών που διαβάζουν λογοτεχνία. Τα μέγιστο όμως κέρδος είναι το ζητούμενο στην εποχή μας αλλά και σε κάθε εποχή για τα παιδιά μας: Η πνευματική και ψυχική τους ισορροπία! Κι εκεί η λογοτεχνία δρα περίπου ως η ζυγαριά, φροντίζοντας κάθε φορά να βάζει το βάρος που πρέπει μεταξύ λογικής και φαντασίας έτσι ώστε ο ζυγός να παραμένει σταθερός!